ARFID to jedno z najczęściej wypowiadanych ostatnio słów, zarówno w gabinetach psychologicznych, jak i gabinetach logopedycznych oraz gabinetach terapeutów karmienia. Nie napisano o nim wiele w języku polskim, ARFID ma krótką historię, nadal trwają badania, a my cieszymy się, że jest nam dane, podzielić się z Państwem tym, co już wiemy na ten temat. Tym bardziej radość nasza jest wielka, gdyż istnieje w Polsce dużo nieścisłości w zakresie rozpoznawania/ diagnostyki zarówno neofobii pokarmowej, jak i zespołu ARFID oraz różnicowania obu tych jakże odmiennych „sytuacji klinicznych”.

Celem niniejszego artykułu będzie więc przybliżenie zaburzenia polegającego na ograniczaniu/ unikaniu przyjmowania pokarmów. Przyjrzymy się epidemiologii, kryteriom diagnostycznym, obrazowi klinicznemu oraz sposobom leczenia/ terapii na podstawie tego, co już dzisiaj wiemy na ten temat.

Stephanie Elliot, autorka powieści „Sad perfect”, tak wspomina dzieciństwo swojej córki (na podst. S. Elliot, K. DiRe) – „(…) kiedy moja córka była niemowlakiem, nazywaliśmy ją niejadkiem. Kiedy dorastała, jej zwyczaje <niejadkowe> przybrały na sile i zaczęliśmy się poważnie martwić. Ona nie tylko zamykała swoje usta „na kłódkę”, ale kręciła również głową na „nie” kiedy nakładaliśmy nowe jedzenie na obiad. Ona zazwyczaj wymiotowała albo dławiła się jeśli próbowała czegokolwiek innego. Posiłki stawały się walką, w której my próbowaliśmy zmusić ją do zjedzenia czegokolwiek, a ona odmawiała. Poziom lęku naszej córki wokół jedzenia osiągnął wartości ekstremalne, a my wiedzieliśmy, że jest problem, bo nasza rodzina nie była w stanie wyjść na obiad poza dom lub uczestniczyć w spotkaniach z innymi ludźmi bez martwienia się o to, czy będzie jedzenie, które nasza córka będzie w stanie zjeść. To, o czym nie wiedzieliśmy w tym czasie, a czego nie odkryliśmy przez 15 lat, to było to, że nasza córka cierpiała na zaburzenie jedzenia zwane ARFID, czyli zaburzenie polegające na ograniczaniu/ unikaniu przyjmowaniu jedzenia (…)”.

ARFID jest często opisywany jako forma „skrajnie wybrednego jedzenia”.

Dr Kim DiRe (specjalista w dziedzinie traumy i zaburzeń jedzenia) utrzymuje, że ARFID jest zaburzeniem jedzenia jak żadne inne. Strach przed jedzeniem i/ lub konsekwencjami jedzenia, przekłada się u osób dotkniętych ARFID na myślenie – „jeśli zjem, to umrę”.

Tak dalej relacjonuje Stephanie Elliot (na podst. S. Elliot, K. DiRe) – „(…) nasza córka zazwyczaj gwałtownie odmawiała wkładania czegokolwiek nieznanego/ nowego do swoich ust, nawet najmniejszych kęsów. Prosiliśmy ją, błagaliśmy ją, przekupywaliśmy ją, ale dla osoby z ARFID, strach przez zjedzeniem czegoś nowego jest tak duży, że odmawiają oni jedzenia nawet jeśli są bardzo głodni i chcą jeść. Ci, którzy cierpią na ARFID naprawdę się boją, że się udławią, otrują czy umrą, jeśli zjedzą coś czego się obawiają i czym pogardzają (…)”.

ARFID to rzeczywiste somatyczne lub/ i sensoryczne zaburzenie z poważnymi konsekwencjami. Dotyka zarówno dziewczynki, jak i chłopców i może ciągnąć się przez dorosłe życie, jeśli nie jest leczone. Jest tak poważnym zaburzeniem jak anoreksja i bulimia, ale jest jednocześnie różny.

Studia przypadków pokazują, że wiele osób z ARFID doświadczyło traumy w dzieciństwie – incydent zakrztuszenia się w niemowlęctwie, problem z karmieniem na etapie noworodkowym, owinięcie pępowiną w trakcie porodu czy nawet trauma w okresie płodowym. Bardzo trudne porody lub niespodziewana sytuacja, która przydarza się kobiecie ciężarnej może być powodem ARFID.

Ludzie z ARFID cierpią na depresję i znaczny niepokój jako rezultat strachu i bezradności. Kiedy ujawnia się u dzieci, łatwo wpadają w depresję i niepokój, alienują się i zazwyczaj wycofują społecznie (nie chcą brać udziału w przyjęciach urodzinowych i są bardzo zmęczone nieustannym dopytywaniem i nakłanianiem na zjedzenie czegokolwiek). Dzieci męczą się słuchaniem wszystkich powodów, dla których powinno coś zjeść i „wyłączają się”.