ARFID – zaburzenie polegające na ograniczaniu / unikaniu przyjmowania pokarmów
17 marca, 2025
Wczesne symptomy i czynniki ryzyka rozwoju ARFID
15 kwietnia, 2025ARFID – zaburzenie polegające na ograniczaniu / unikaniu przyjmowania pokarmów
17 marca, 2025Wczesne symptomy i czynniki ryzyka rozwoju ARFID
15 kwietnia, 2025
Czy istnieje prosty test na ARFID?
Kryteria diagnostyczne – czyli co to jest ARFID i jak go rozpoznać?
ARFID stosunkowo niedawno został wyodrębniony jako jednostka nozologiczna więc nie ma długiego okresu badań, a zatem posiada krótką historię (B. Ziółkowska, 2017). Osoby, które dotychczas były diagnozowane w zakresie zaburzeń odżywiania, zaburzeń karmienia i zaburzeń jedzenia, a ujawniały objawy ARFID, były uznawane dotychczas za jednostki o nieokreślonych zaburzeniach odżywiania.
Zgodnie z klasyfikacją DSM-V, ARFID możemy zdiagnozować wtedy, kiedy:
- Występuje zaburzenie odżywiania lub karmienia (wyraźny spadek lub brak zainteresowania jedzeniem lub żywnością; unikanie żywności z uwagi na jej sensoryczne właściwości), które objawia się uporczywym niespełnianiem odpowiednich potrzeb żywieniowych i/lub energetycznych co bezpośrednio wiąże się z:
a) Znaczna utrata masy ciała (lub brak oczekiwanego przyrostu masy ciała i wzrostu u dzieci),
b) Znaczne niedobory żywieniowe,
c) Uzależnienie od żywienia dojelitowego lub doustnych suplementów żywieniowych,
d) Zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym. - Zaburzenia nie da się wyjaśnić brakiem dostępności pożywienia (np. z powodu ubóstwa) lub względami/ praktykami religijnymi czy kulturowymi.
- Zaburzenie to nie występuje wyłącznie w przebiegu jadłowstrętu psychicznego lub bulimii psychicznej i nie jest wynikiem nieprawidłowości w doświadczaniu masy i kształtów własnego ciała.
- Zaburzenia tego nie można wyjaśnić aktualnym stanem zdrowia czy współwystępującym innym zaburzeniem psychicznym.
Dostępna literatura na temat tego zaburzenia wskazuje na zróżnicowany obraz kliniczny ARFID u różnych osób. O. Bermudes (za B. Ziółkowska; 2017) wspomina o następujących podtypach ARFID:
-
Unikanie jedzenia w związku z jego sensorycznymi właściwościami (konsystencja, zapach, temperatura, smak, kolor) – nazywane często awersją sensoryczną,
-
Unikanie jedzenia z obawy przed zadławieniem, nudnościami, wymiotami, dusznościami, bólem podczas połykania – typ „profilaktyczny”, zapobiegawczy,
-
Niejedzenie odpowiedniej ilości jedzenia z uwagi na niewielkie zainteresowanie pokarmami, mały apetyt, zapominanie o jedzeniu,
-
Unikanie jedzenia z wszystkich w/w powodów, co sprzyja rozwijaniu symptomów jadłowstrętu psychicznego, z obawą o masę ciała, lękiem przed jej przyrostem, negatywnym obrazem ciała, preferowaniem produktów o niskiej kaloryczności; tzw. ARFID „Plus”,
-
Unikanie jedzenia wskutek któregoś z wymienionych powodów (także z uwagi na uprzedzenia w stosunku do marki danego produktu) poza okresem dzieciństwa – dorośli mogą mieć podobne objawy, na czele ze skłonnością do selekcjonowania pokarmów, wybrednością, dziwnymi upodobaniami żywieniowymi oraz efektem Garcia.
Nie ma prostego testu na ARFID.
Diagnostyka tego zaburzenia wymaga profesjonalnej, klinicznej oceny. Zachęcamy do tego, aby diagnoza miała charakter ciągły, tzn. aby była rozciągnięta w czasie, by móc poznać jak najbardziej szeroki kontekst trudności dziecka i jego rodziny. Podkreślamy w tym miejscu, po raz kolejny, wartość zespołu interdyscyplinarnego, ściśle ze sobą współpracującego (rolę psychiatry, psychologa, dietetyka, neurologopedy, często także doradcy laktacyjnego), bowiem proces diagnostyczny powinien uwzględniać zarówno szczegółowy wywiad lekarski, jak i badanie przedmiotowe, ocenę stanu odżywienia, ocenę
bieżącego schematu żywienia, historię trudności oraz obserwację procesu karmienia i jedzenia, określenie stylu karmienia, ocenę pod kątem ewentualnego rozszerzenia diagnostyki czy przeprowadzenia medycznych badań dodatkowych, ale również wskazań do ewentualnej hospitalizacji pacjenta.
Kluczowe będzie również określenie zasobów danej rodziny, określenie poziomu stresu rodziców czy poszczególnych opiekunów dziecka oraz obserwowanie komunikacji oraz interakcji pomiędzy członkami rodziny, by móc zdefiniować adekwatny poziom wsparcia terapeutycznego na różnych poziomach.
© Copyright Marta Baj-Lieder, Renata Ulman-Bogusławska Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji, fragment ani jej całość nie mogą być w żaden sposób przedrukowywane, reprodukowane – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, włącznie z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Pestka i Ogryzek S.C.
